Uzupełnienia i wyjaśnienia

UZUPEŁNIENIA I WYJAŚNIENIA

do raportu oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięcia polegającego na budowie dwóch zamkniętych, szczelnych zbiorników ziemnych typu LAGUNA do magazynowania nawozów płynnych: kiszonki z kukurydzy i buraków, pofermentu z biogazowi wraz z infrastrukturą techniczną, budowy zjazdu i drogi dojazdowej oraz utwardzonego placu manewrowego na potrzeby gospodarstwa rolnego „EKOROL” w Łaziszczach, na działkach nr 146/40 i 147/2 obręb Klępicz, gmina Moryń.

- zgodnie z wezwaniem Burmistrza Morynia, pismo znak: ISR.6220.1.2014 z dn.12.12.2014 r.

1. Wymiary planowanych obiektów budowlanych wchodzących w skład inwestycji wraz z obliczeniami:

Planowane przedsięwzięcie obejmuje budowę dwóch zamkniętych, szczelnych zbiorników ziemnych typu laguna do magazynowania nawozów płynnych: np. pofermentu z biogazowni, kiszonki z kukurydzy i buraków wraz z infrastrukturą techniczną oraz budowa utwardzonego placu manewrowego na potrzeby własnego gospodarstwa rolnego.

W ramach planowanej inwestycji projektuje się wykonanie:

1. dwóch ziemnych, szczelnych, zamkniętych zbiorników typu laguna o głębokości ok. 4 m, pojemności po 10 tyś. m³ (łącznie do 20 tyś. m³), o powierzchni po 0,25 ha , (łącznie 0,50 ha);

2. placu manewrowego utwardzonego o powierzchni 0,25 ha, wyposażonymi w studnię zbiorczą i separator;

3. zjazdu z drogi gminnej i drogi dojazdowej do obiektu: zjazd i droga o szerokości 6 m , droga ze zjazdem o długości do 100 m (powierzchnia 0,06 ha).

d). instalacje niezbędnej infrastruktury technicznej zbiorników: systemowe rury

rewizyjne monitoringu, system rur do napełniania i opróżniania zbiorników,

montaż mieszadeł, studni poboru, schody wejściowe na koronę, ogrodzenie z siatki

z bramkami wejściowymi;

Wymiary planowanych obiektów wchodzących w skład inwestycji:

a). zbiorniki ziemne, szczelne typu laguna

- głębokość średnia zbiornika (od dna do korony nasypu) 4,7 m;

- głębokość średnia wykopu (ingerencja w podłoże od powierzchni do dna) 2,0 m;

- długość i szerokość zbiornika bez ogroblowania 47 m x 47 m:

- średnia szerokość nasypu 3 m;

- powierzchnia zbiornika bez ogroblowania 2209 m²

- pojemność całkowita zbiornika Vc = 10382 m³

- głębokość napełnienia zbiornika do 4,55 m;

- długość i szerokość zbiornika z ogroblowaniem 50 m x 50 m

- powierzchnia zbiornika z ogroblowaniem 2500 m²

b). plac manewrowy utwardzony: długość i szer. 50 m x 50 m, o pow. 0,25 ha;

c). zjazd z drogi gminnej i droga dojazdowa: zjazd i droga o szerokości 6 m , droga

ze zjazdem o długości do 100 m (powierzchnia 0,06 ha).

Obliczenia ilości składowanych kiszonek i pofermentu:

- objętość składowanych kiszonek lub pofermentu w jednej lagunie wynosi
do 10 tyś. m³, łącznie w dwóch lagunach składowanych będzie do 20 tyś. m³;

- różnica pomiędzy maksymalną pojemnością zbiornika Vc = 10382 m³ a

pojemnością składowanych substratów w jednym zbiorniku (w ilości 10000 m³)

wynosi 382 m³, w dwóch zbiornikach różnica wynosi 764 m³;

2. Uzupełnienie analizy dotyczącej możliwych konfliktów społecznych.

Konflikty społeczne, mogą polegać głównie na błędnym zrozumieniu przedmiotu postępowania. W tym przypadku dotyczyły będą głównie spraw związanych z rozprzestrzenianiem się zapachów. Jednakże zgodnie z przyjętą technologią czynnik ten zostanie ograniczony w maksymalnym możliwym zakresie. Zbiorniki będą szczelnie przykryte, a ulatniający się gaz z kominków odgazowujących będzie składał się z niewielkich ilości czynników odorogennych. Tym niemniej, że kominki te będą uaktywniały się w zasadzie raz na kilka dni. Wzmożona aktywność gazów wystąpi głównie w początkowej fazie składowania kiszonek i rozpoczęcia procesu fermentacji, zależna będzie też od wysokości temperatury powietrza. Termin zbioru kukurydzy i buraków z których wytwarzane będą kiszonki przypada na okres późno jesienny, kiedy temperatury są niższe, stąd aktywność gazów ulegać będzie systematycznemu zmniejszaniu.

Najważniejszym jest lokalizacja zbiorników z dala od osiedli ludzkich ( najbliższe 1,1 km).

Powodem konfliktów społecznych i protestów przeciwko budowie mogą być obawy lokalnej społeczności przed uciążliwościami zapachowymi lub obniżeniem walorów krajobrazowych i ogólnym spadkiem atrakcyjności terenu.

űródłem sporów mogą być subiektywne odczucia uczestników konfliktu niezwiązane z faktycznym udowodnionym naruszeniem prawa. Protesty takie nie mają charakteru merytorycznego lecz są przejawem tzw. syndromu NIMBY („not in my back yard" czyli „nie na moim podwórku"). Syndrom ten charakteryzuje się pozamerytorycznym sprzeciwem wobec konkretnej lokalizacji przy jednoczesnym wskazywaniu, że projekt powinien być zrealizowany w innym miejscu.

Konflikty społeczne mogą być związane z faktem, iż mieszkańcy wsi sąsiadujących ze zbiornikami i z polami, na które w przyszłości stosowany będzie poferment jako nawóz, mogą odczuwać narzekania na odór. Należy zaznaczyć iż właśnie aby temu zapobiec Inwestor planuje wybudować zamknięte zbiorniki które właśnie temu będą służyły. To za ich pomocą nastąpi eliminacja substancji odorogennych, tam do końca zastaną przefermentowane i dopiero wtedy opuszczą to miejsce.

W zależności od używanego surowca (biomasy) i pofermentu z biogazowi, transport i składowanie może wiązać się z występowaniem emisji substancji złowonnych (odorów).

Przywóz surowca i pofermentu do lagun oraz ich wywóz odbywał się będzie beczkowozami. Surowce będą przepompowywane bezpośrednio z pojazdów do zbiornika (laguny) przy pomocy pomp hydraulicznych z zastosowaniem szczelnych rurociągów, węży i zaworów. Zmagazynowana w lagunie masa, zabezpieczona szczelną geomembraną nie stanowi źródła odorów. Zachodzące wewnątrz laguny procesy biochemiczne (kiszenie) mogą być źródłem emisji substancji odorotwórczych. Występowanie tej emisji zamyka się jednak w granicach wewnętrznych laguny.

Przyjeta technologia transportu i rozładunku nie przewiduje składowania surowca na placu manewrowym co byłoby źródłem substancji odorotwórczych. Minimalna emisja odorów może mieć miejsce jedynie w przypadku rozszczelnienia instalacji w czasie sprzęgania cysterny z instalacją rozładowczą oraz w przypadku niekontrolowanych rozlewów w czasie operacji rozładunku.

Emisja odorów będzie wyłącznie lokalna, związana z procesami przeładunkowymi. Operacje te będą krótkotrwałe i nieznaczące dla okolicznych mieszkańców, tym bardziej, że przewiduje się zastosować transport specjalistyczny (opis z fotografiami znajduje się w treści raportu), a magazynowanie będzie realizowane w szczelnych zbiornikach - lagunach, minimalizując wpływ na powietrze atmosferyczne.

Do przewozu substratów planowane wykorzystane zostaną usługi profesjonalnych firm przewozowych ze stosownymi uprawnieniami i wieloletnim doświadczeniem w ekologicznym transportowaniu rozmaitych materiałów związanych z ochroną środowiska. Dodatkowo również należy nadmienić, że Prawo o ruchu drogowym zabrania zanieczyszczania dróg, zatem nie ma możliwości korzystania z transportu samochodowego z zainstalowanymi nieszczelnymi cysternami. Surowce będą przewożone sprawnymi pojazdami, dopuszczonymi do ruchu drogowego oraz posiadającymi odpowiednie uprawnienia, w tym również decyzje środowiskowe. Nawozy oraz inne substancje będą przewożone specjalistycznym transportem, których zamknięcie skutecznie likwiduje emisję zapachów oraz uniemożliwia zanieczyszczanie dróg podczas transportu.

Inwestycja nie wpłynie negatywnie na turystykę, ponieważ planowana inwestycja wpisuje się ekologiczny charakter okolicy i ma za zadanie dodatkowo poprawić wizerunek ekologicznej gminy. Zagospodarowanie nawozów naturalnych pochodzenia rolniczego obecnie zanieczyszczających atmosferę i doprowadzenie ich do stanu bezpiecznego dla atmosfery planety Ziemi, powinno być wspólnym celem. Tym niemniej laguny i stosowane pofermenty z biogazowni do nawożenia gruntów należą do przedsięwzięć, które mogą wywołać znaczącą dyskusję wśród lokalnej społeczności. Nierzadkie są protesty mieszkańców, którzy nie zgadzają się na usytuowanie  lagun w pobliżu ich miejsc zamieszkania, gdyż mają obawy o uciążliwości związane z jej funkcjonowaniem. Istotnym elementem jest zatem rzetelne informowanie społeczności o faktycznej skali i rodzajach oddziaływań, jakie wiążą się z realizacją i eksploatacją lagun rolniczych.

Planowana inwestycja wyeliminuje dotychczasowe praktyki składowania kiszonek przez gospodarstwa rolne bezpośrednio na gruntach przez długi okres czasu, w różnych rozproszonych miejscach, bez zabezpieczeń przed odciekami, z nieszczelnymi przykryciami, szkodliwymi dla lokalnego środowiska. Składowanie w sposób niewłaściwy kiszonek do chwili obecnej jakoś nie budziło zastrzeżeń władz gmin i mieszkańców, nie odczuwano przykrych zapachów i uciążliwości. Stosowany do nawożenia poferment z biogazowi przez zakłady i gospodarstwa rolne (np. Zakład Rolny -Moryń Dwór, ZR -Godków, ZR- Kamienny Jaz, ZR- Graniczna), sprowadzany był bez odpowiednich badań i certyfikatów, bez planów nawożenia, wylewany był na powierzchnię gleby a nie do gleby, co stworzyło obecne obawy konfliktów związanych z odorami. Właściwe magazynowanie kiszonek i pofermentu oraz stosowanie nawożenia zgodnie z Kodeksem Dobrych Praktyk Rolniczych oraz przestrzeganiem rygorystycznych przepisów prawa w tym zakresie powinno wyeliminować konflikty społeczne związane z realizacją inwestycji. Jak już wcześniej wspomniano inwestycja ma być zlokalizowana z dala od siedzib ludzkich, tereny objęte są intensywną uprawą rolną i nie przebiegają tam żadne szlaki turystyczne. W wyniku realizacji inwestycji znikną z przypadkowych, niejednokrotnie atrakcyjnych krajobrazowo miejsc dotychczasowe „hałdy” kiszonek. W ich miejsce projektowane są profesjonalne, z pełnymi zabezpieczeniami laguny. Zaplanowana inwestycja zmniejszy uciążliwość zapachową okolicznych pól uprawnych, terenów zamieszkałych i niewątpliwie wpłynie pozytywnie na ruch turystyczny.

Wybór lokalizacji inwestycji, rodzaju technologii budowy i eksploatacji zbiorników a przy tym minimalny wpływ na środowisko naturalne daje podstawę do stwierdzenia, że nie przewiduje się negatywnego i uciążliwego oddziaływania dla okolicznych mieszkańców i turystów.
W aktualnej sytuacji gospodarstwo musi spełniać normy i wymagania jakie stawiane są w najbliższej przyszłości gospodarstwom rolnym w ramach Wspólnej Polityki Rolnej i systemu Wzajemnej Zgodności (cross complianse). Planowane przedsięwzięcie realizowane jest przykładem realizacji polityki zrównoważonego rozwoju, polegającego na zaspokojeniu potrzeb rolnictwa i społeczeństwa z jednoczesną ochroną środowiska naturalnego.

3. Propozycje monitoringu oddziaływania przedsięwzięcia na etapie jego eksploatacji, ze szczególnym uwzględnieniem środowiska gruntowo-wodnego.

Środowisko gruntowo-wodne w otoczeniu obiektu monitorowane będzie w zainstalowanych pizometrach w liczbie co najmniej 4 szt. oraz studni rewizyjnych w liczbie 2 szt. zamontowanych pod zbiornikami, sprawdzającym szczelność geomembran i wykrywających ewentualne przecieki do gruntu.

Konieczne będzie sporządzenie zakresu i harmonogramu kontroli przebiegu procesu fermentacji, kontroli pizometrów oraz opracowanie i wdrożenie zasad postępowania w przypadku wystąpienia nieprawidłowości a także przeprowadzenie w tym zakresie szkolenia pracowników. Zasady postępowania w przypadkach awarii oraz sposoby ich usuwania określono szczegółowo w rozdziale 7.1. raportu, na str. 145-146.

Zasady przebiegu monitoringu pofermentu i gleby na których ma być stosowany:

Poferment (klasyfikowany jako odpad), będzie wykorzystywany w procesie odzysku R10 polegającego na rozprowadzaniu na polach uprawnych w celu nawożenia i ulepszania gleby. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie procesu odzysku R10, ciecze pofermentacyjne powinny spełniać m.in. wymagania określone jak dla komunalnych osadów ściekowych. z wyłączeniem gnojowicy oraz gdy są spełnione zasady dla nawozów naturalnych określonych w ustawie z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu.

Wymagania te określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 lipca 2010r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem badania komunalnych osadów ściekowych metodami referencyjnymi obejmują określenie:

• odczynu pH,

• zawartości suchej masy (wyrażonej w procentach masy komunalnych osadów ściekowych).

• zawartości substancji organicznej (wyrażonej w procentach s.m.).

• zawartości azotu ogólnego. w tym azotu amonowego (wyrażonej w procentach s.m.),

• zawartości fosforu ogólnego (wyrażonej w procentach s.m.).

• zawartości wapnia i magnezu (wyrażonej w procentach s.m.).

• zawartości metali ciężkich: ołowiu. kadmu. rtęci. niklu. cynku. miedzi i chromu (wyrażonej w mg/kg s.m.).

• obecności bakterii chorobotwórczych z rodzaju Salmonella w 100 g osadu,

• liczby żywych jaj pasożytów jelitowych Ascaris sp.. Trichuris sp.. Toxocara sp. w kg s.m.

Powyższe badania powinny powinno się przeprowadzać nie rzadziej niż raz na sześć miesięcy za pomocą metod referencyjnych określonych w załączniku nr 4 do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych. Reprezentatywna próbka przeznaczona do badań powinna być uzyskana poprzez połączenie i dokładne zmieszanie próbek pobranych w tym samym czasie z różnych miejsc przeznaczonego do badań pofermentatu.

W związku z rolniczym zagospodarowaniem pofermentu w procesie odzysku R10. wykonywane będą badania gruntów na których będzie on stosowany. Badania te będą zawierać ustalenie: odczynu pH; zawartości fosforu przyswajalnego w przeliczeniu na P2O5 (wyrażonej w mg/100g gleby; zawartości metali ciężkich: ołowiu. kadmu. rtęci. niklu. cynku. miedzi i chromu (wyrażonej w mg/kg s.m.). Badania te powinno się wykonać metodami referencyjnymi określonymi w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 13 lipca 2010r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych każdorazowo przed zastosowaniem pofermentu. Reprezentatywna próbka gruntu powinna być uzyskana poprzez zmieszanie 25 próbek pobranych w punktach rozmieszczonych regularnie na powierzchni nie przekraczającej 5 ha. o jednakowej budowie i użytkowaniu. Próbki należy pobierać z głębokości 25 cm lub z maksymalnej możliwej głębokości nie mniejszej niż 10 cm w przypadku. gdy powierzchniowa warstwa gleby jest mniejsza niż 2cm.

4. Ocena realizacji inwestycji w odniesieniu do celów środowiskowych dla jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych.

Projektowane przedsięwzięcie budowy lagun zlokalizowane jest w zlewni jednolitej części wód powierzchniowych (JCWP) Słubia i posiada numer PLRW60001819169, aktualnie w stanie złym, niezagrożoną ryzykiem nie osiągnięcia celów środowiskowych. Oznacza to, że celem środowiskowym w przypadku JCWP „Słubia” jest osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego oraz dobrego stanu chemicznego.

Bezpośrednie oddziaływanie inwestycji a zwłaszcza miejsca rozprowadzania i zagospodarowania nawozów dotyczą zlewni bilansowej Rurzyca-Tywa, w scalonej części wód powierzchniowych (SCWP) Rurzyca - DO0602, zlewni jednolitej części wód powierzchniowych rzecznych (JCWP) o nazwie „Kalica” i posiada numer PLRW600018191869, którą uznano za naturalną, aktualnie w stanie złym, lecz niezagrożoną ryzykiem nie osiągnięcia celów środowiskowych. Oznacza to, że celem środowiskowym w przypadku JCWP „Kalica” jest poprawa stanu wód - cel: dobry stan wód.

Rzeka Kalica została zakwalifikowana jako „ małe i średnie rzeki na obszarach będących pod wpływem procesów torfotwórczych. Dla przedmiotowego cieku nie zostały określone żadne derogacje. Ramowa Dyrektywa Wodna weszła w życie dnia 22 grudnia 2000 r. Najważniejszym przesłaniem RDW jest ochrona zasobów wodnych dla przyszłych pokoleń. Wprowadza ona zintegrowaną politykę wodną mająca na celu zapewnienie ludziom dostępu do czystej wody, która umożliwi rozwój gospodarczy i społeczny przy równoczesnym poszanowaniu potrzeb środowiska naturalnego. Głównym celem RDW jest osiągnięcie dobrego stanu wszystkich części wód oraz obszarów chronionych, poprzez określenie i wdrożenie koniecznych działań w ramach zintegrowanych programów działań w państwach członkowskich. Realizacja inwestycji wiąże się ze zmianą zagospodarowania terenu tylko i wyłącznie w obrębie realizacji inwestycji, roboty budowlane będą prowadzone z dala od koryta cieku (w odległości ok. 3,5 km). Przedstawiony w dalszej części opracowania system zabezpieczeń (szczelność, monitoring, sposoby napraw, działania w sytuacjach awaryjnych itp.) eliminuje całkowicie możliwość przedostania się nawozów do wód podziemnych i powierzchniowych. Powyższe pozwala na stwierdzenie, że realizacja inwestycji nie zagrozi w osiągnięciu celów środowiskowych określonych w Ramowej Dyrektywie Wodnej. Mając powyższe na uwadze oraz rodzaj i zakres inwestycji stwierdza się, że przedmiotowa inwestycja nie będzie miała wpływu na stan ekologiczny, biologiczny i chemiczny wód powierzchniowych.

Należy zaznaczyć że wpływ na jednolite części wód podziemnych i powierzchniowych jest znikomy. Autorzy raportu podali bezpieczne odległości jakie należy stosować podczas nawożenia. Oddziaływanie średnio - oraz długoterminowe również należy uznać za nieznacząco negatywne. Naturalny nawóz zostanie wykorzystany przez zboża w celu wegetacji. Nie nastąpi jego kumulacja w glebie.

Działania minimalizujące oddziaływanie pofermentu na środowisko wodne.

Jednym z podstawowych kryteriów oceny przydatności wody do picia jest zawartość w niej azotanów. Azot w formie związków amonowych i azotanowych jest wprowadzany lub dostaje się do gleby z nawozami. opadem atmosferycznym i w wyniku wiązania przez bakterie symbiotyczne i wolno żyjące. Azot związków amonowych ulega recesowi nitryfikacji i przekształca się w azot azotanowy.

Nadmiar niepobranego przez rośliny azotu azotanowego ulega częściowo procesowi wymywania do płytkich wód gruntowych. a następnie wód wgłębnych. Częściowo też jest denitryfikowany i ulatnia się do atmosfery w formie związków gazowych. Związki fosforu - w formie fosforanów wprowadzane są do gleby z nawozami i w przeciwieństwie do azotanów nie ulegają praktycznie stratom w wyniku wymywania, ani ulatniania. W poniższej tabeli przedstawiono główne rodzaje i źródła zanieczyszczeń pochodzących z rolnictwa oraz ich skutki dla środowiska wodnego.

Tabela : Rodzaje zanieczyszczeń i ich skutki dla środowiska wodnego

Rodzaj zanieczyszczenia	Skutki dla środowiska	űródła zanieczyszczeń
Składniki pokarmowe, głównie azotany i fosforany	Pogorszenie jakości wody pitnej, nadmierny rozwój planktonu w wodach powierzchniowych, zakwity wód	Nawozy mineralne i naturalne stosowane w nadmiernych dawkach lub w niewłaściwy sposób
Substancje toksyczne- środki ochrony roślin, metale ciężkie	Skażenie wód, zagrożenie dla życia biologicznego w wodach, wyłączenie wód z rekreacji	Chemiczna ochrona roślin, stosowanie osadów ściekowych i kompostów przemysłowych
Drobne nieorganiczne i organiczne cząstki gleby tworzące zawiesinę	Zagrożenie dla życia biologicznego, wyłączenie z rekreacji, trudny przesył wody	Erozja wodna i wietrzna, stosowanie nawozów naturalnych i organicznych w niewłaściwy sposób

Jak wynika z powyższej tabeli zagrożeniem dla środowiska wodnego jest niewłaściwe stosowanie i dawkowanie nawozów, do których należy zaliczyć też stosowanie pofermentu.

W celu ochrony wód:

• Nawozy naturalne i mineralne powinny być stosowane w taki sposób i w takich terminach. które ograniczają ryzyko przemieszania się zawartych w nich składników (szczególnie azotu i fosforu), do wód powierzchniowych i podziemnych,

• Nawozy należy stosować równomiernie na całej powierzchni pola w sposób wykluczający nawożenie pól i upraw do tego nieprzeznaczonych.

• Nawozy naturalne należy stosować pod rośliny o długim okresie wegetacji, najlepiej wykorzystujące zawarte w nich składniki pokarmowe, a szczególnie azot.

• Roczna dawka nawozu naturalnego nie może przekraczać jego ilości zawierającej 170 kg azotu całkowitego na 1 ha użytków rolnych.

Okresy w których nie wolno stosować nawozów,

Zobowiązuje się rolników do przestrzegania okresów. w których wprowadza się ograniczenia stosowania mineralnych nawozów azotowych i nawozów organicznych:

Nie należy stosować nawozów organicznych i mineralnych w okresie występowania intensywnych opadów lub okresów roztopowych.

Nawozy organiczne płynne nie mogą być stosowane w całym okresie wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia.

Nie należy stosować nawozów azotowych w późnym okresie wzrostu i rozwoju roślin z uwagi na ryzyko wymywania ich nadmiaru do wód gruntowych.

Zabrania się stosowania płynnych nawozów naturalnych na glebach o wysokim poziomie wody gruntowej - występującej płyciej niż 1.2 m.

W czasie realizacji przedsięwzięcia nastąpi krótkotrwałe oddziaływanie na wody gruntowe związane z wykonaniem wykopów pod zbiorniki oraz osadzeniem elementów konstrukcji (mieszadła, schody, separator). Wpływ prowadzonych robót ziemnych na wody podziemne i powierzchniowe powinien ograniczyć się do niewielkich spływów zanieczyszczeń niesionych z wodami opadowymi. Oddziaływanie to będzie trwać do czasu zakończenia fazy realizacji i ograniczy się do terenu, gdzie będą prowadzone roboty budowlane. Z uwagi na stosunkowo głębokie zaleganie wód gruntowych na terenie działki inwestycyjnej (poziom wód podziemnych występuje na głębokości około 5 m ppt.) potencjalne oddziaływanie na wody podziemne należy uznać za niewielkie.

Obszar planowanej inwestycji znajduje się w znacznych odległościach od ujęć wód podziemnych (ok. 2 km - m. Klępicz i 2,4 km - m. Stare Objezierze) oraz 5,3 km od strefy pośredniej ujęcia wody w Moryniu. Planowana inwestycja będzie funkcjonowała w oparciu o hermetyczny system lagun, dlatego nie będzie uwalniała do środowiska substancji, które mogłyby spowodować zanieczyszczenie wód powierzchniowych czy podziemnych. Realizacja nawożenia nie będzie łamać zakazów ustanowionych dla terenu ochrony pośredniej ujęcia wody „Moryń”.

Wody opadowe i roztopowe z powierzchni utwardzonych dróg, placu manewrowego i lagun będą ujęte w system kanalizacyjny i oczyszczane w separatorze zawiesin i substancji ropopochodnych. Nie będą one zatem wprowadzane do wód powierzchniowych i dlatego nie będą też powodować ich zanieczyszczenia. Z kolei ścieki i odcieki technologiczne, np. odcieki z punktów nalewowych kiszonek i pofermentu będą gromadzone w osadnikach i separatorze, skąd wybierane będą przez wyspecjalizowaną firmę do utylizacji. Z tego powodu ścieki technologiczne z placu manewrowego nie będą stanowić źródła zanieczyszczenia wód powierzchniowych.

5. Udokumentowanie spełnienia warunku wynikającego z art. 144 Prawa Ochrony Środowiska.

Zgodnie z przedstawionymi analizami oddziaływanie określonymi obowiązującymi przepisami przedsięwzięcia na środowisko będzie nieznaczące. Zamknie się w granicach terenu do którego Inwestor ma tytuł prawny, poza drogą gruntową która stanowi własność gminy na chwilę obecna (Inwestor wystąpił o wykup).

Emisja zanieczyszczeń do powietrza na etapie eksploatacji będzie znikoma. Powodowana będzie tylko ruchem samochodów obsługujących zbiorniki (ich poziom został określony w raporcie) oraz spowodowana przez gazy ulatniające się z kominków odgazowujących, z tym że emisja z nich będzie niezorganizowana oraz nie możliwa do oszacowania. Będzie zależna od składowanego nawozu. W załączeniu do pisma mapa zasięgu oddziaływania emisji.

Odpady pofermentacyjne biogazowni rolniczych charakteryzują się wysoką zawartością zmineralizowanego azotu. fosforu i potasu, które nie są agresywne.

W związku z powyższym materiał ten może się nadawać do stosowania jako nawóz lub ulepszacz jakości gleby.

Odpad z procesów fermentacji będzie mógł być wykorzystywany jako nawóz/środek poprawiający właściwości gleby na podstawie m.in. opinii Instytutu Ochrony Środowiska w oparciu o sprawozdania z badań fizykochemicznych. mikrobiologicznych. rolniczych potwierdzających przydatność nawozu do nawożenia roślin i gleb oraz opinię Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach o własnościach jakościowych nawozu/środka poprawiającego właściwości gleby.

Podczas procesu fermentacji zachodzą zmiany. które determinują jakość pofermentu. W procesie fermentacji następuje:

• rozłożenie substancji koloidowych. śluzowych itp.

• częściowa przemiana związków azotowych w azot amonowy (90%)

• zniszczenie bakterii i wirusów chorobotwórczych oraz jaj helmintów

• zwiększenie zawartości aminokwasów i witaminy B12

• zasadnicze zmniejszenie ilości substancji zużywających tlen

• brak istotnych zmian jakościowych w makro- i mikroelementach

• zmiany stosunku C:N

Pozytywne aspekty wykorzystania masy pofermentacyjnej na cele nawozowe:

• zwiększona zawartośćN-NH4 łatwo dostępnego dla roślin. co zmniejsza zapotrzebowanie na nawozy mineralne, zmniejsza ryzyko migracji azotanów do wód gruntowych. ogranicza proces eutrofizacji.

• nawóz jest wolny od patogenów i nasion chwastów. lub zawiera niewielkie ilości tych niepożądanych składników (wpływ temperatury. okresu retencji). Co zmniejsza zużycie pestycydów. ogranicza migrację patogenów do wód gruntowych i powierzchniowych,

• zmniejszony stosunek C:N,

• zwiększenie zawartości substancji organicznej w przefermentowanej masie uzyskanej z innych materiałów organicznych niż nawozy naturalne,

• likwidacja odoru,

• ograniczenie emisji SO 2 , NOx, CH 4 .

Emisja substancji odorowych:

Artykuł 85 ustawy Prawo Ochrony Środowiska nie wprowadził odpowiedniej normy dotyczącej ochrony powietrza przed zapachami. jedynie przed określonymi substancjami w powietrzu. W polskim systemie prawnym nie obowiązują normy prawne. które odnosiłyby się do zapachów. W takiej sytuacji za kryterium oceny w tym zakresie przyjęto godzinowe stężenia amoniaku i siarkowodoru. W polskim systemie prawnym rodzaje substancji wprowadzanych do powietrza i ich dopuszczalne poziomy zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu ( Dz. U. Nr 16. poz. 87). Tym samym uciążliwość zapachową inwestycji określono odnosząc uzyskane wielkości emisji amoniaku i siarkowodoru do ich progu wyczuwalności węchowej.

Bezpośredni i pośredni wpływ przedsięwzięcia na zdrowie i warunki życia ludzi

Dokonana analiza zmian poszczególnych elementów środowiska daje podstawy do stwierdzenia, iż projektowane przedsięwzięcie nie będzie uciążliwe dla okolicznych mieszkańców. Najbliższa zabudowa mieszkaniowa znajduje się w znacznej odległości od planowanego przedsięwzięcia.

Obowiązujące poziomy dopuszczalne w zakresie emisji zanieczyszczeń pyłowo - gazowych również będą dotrzymane zarówno dla fazy budowy, jak i eksploatacji. Uciążliwość inwestycji będzie zamykała się w granicach działki, do której Inwestor posiada tytuł prawny.

Poniżej przedstawiono oszacowanie oddziaływania planowanego przedsięwzięcia w odniesieniu do wszystkich możliwych aspektów funkcjonowania. Analizę wykonano dla wariantu przedstawionego przez wnioskodawcę. Dla lepszej "wizualizacji" przewidywanych oddziaływań, w tabeli poniżej, zastosowano oszacowanie wartości wpływu środowiskowego zapisując to odpowiednią ilością znaków "X". Brak znaku oznacza 0 czyli prognozowany brak oddziaływania.

Element środowiska	ODDZIAŁYWANIA
		Bezpośrednie	Pośrednie	Krótkotrwałe	Długo-okresowe	Odwracalne	Nieodwracalne
Powietrze	x	0	0	xx	x	0
Wody powierzchniowe	0	0	0	0	0	0
Grunty i wody	0	x	0	0	x	0
Hałas	xx	0	0	x	xx	0
Odpady	x	0	0	x	x	0
Promieniowanie	x	0	0	x	x	0
Przyroda	0	0	0	0	0	0
Krajobraz	0	0	0	0	0	0
Ludzie	0	x	0	x	x	0
Stosunki społeczne	0	x	0	x	x	0

Porównania proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania zachowania warunków ochrony środowiska dokonano analizując:

• stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń,

• zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw,

• stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku powstających odpadów,

• rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji - zasięg emisji przy zastosowaniu zalecanych rozwiązań technicznych i technologicznych nie wykroczy poza teren obiektu, działki oraz w przypadku emisji do atmosfery będzie miało zasięg lokalny,

• wykorzystywanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowane w wielu gospodarstwach rolnych - w planowanym przedsięwzięciu inwestycyjnym wykorzystano porównywalne procesy i metody, które zostały skutecznie zastosowane w skali przemysłowej;

Projektowane przedsięwzięcie realizowane będzie w oparciu o rozwiązania techniczno-technologiczne o standardzie zapewniającym dotrzymanie dopuszczalnych norm w zakresie ochrony środowiska naturalnego w Polsce i Unii Europejskiej.

Technologia, proponowana przez Inwestora spełnia wymagania określone w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.

Szczegółowa analiza oddziaływania planowanej budowy na środowisko wykazała brak potencjalnego negatywnego oddziaływania inwestycji na poszczególne komponenty środowiska. Jednak jak każde zamierzenie inwestycyjne, również realizacja projektowanego przedsięwzięcia będzie niosła ze sobą pewnego rodzaju uciążliwości, takie jak emisja zanieczyszczeń do powietrza, emisja ścieków, odpadów i hałasu do środowiska. Będzie także w niewielkim stopniu wpływać na komponenty przyrodnicze środowiska.

Oddziaływanie przedmiotowego przedsięwzięcia nie będzie się kumulowało z innymi inwestycjami na tym terenie. Oddziaływanie zamyka się w granicach działki inwestycyjnej i ma charakter punktowy. W fazie eksploatacji przedsięwzięcie nie powinno negatywnie oddziaływać na środowisko przyrodnicze otoczenia. Pośrednie oddziaływanie na środowisko przyrodnicze otoczenia może być związane z przemieszczaniem się maszyn i środków transportu.

Mimo, iż przeprowadzona ocena wykazała brak negatywnego oddziaływania na środowisko, przewiduje się następujące działania i rozwiązania techniczne, które dodatkowo zabezpieczą środowisko przed ujemnym wpływem prowadzonych robót:

W zakresie emisji do powietrza:

• zbiorniki (laguny) przykryte będą gazoszczelnym dachem. Uniemożliwi to ulatnianie się gazu i wyeliminuje emisję odorów. Zbiorniki posiadać będą membrany wykonane z tworzywa poliestrowego, zabezpieczone przed działaniem promieni UV, odporne na działanie pleśni, posiadające podwyższoną odporność ogniową.

W zakresie emisji hałasu:

- teren wokół obiektu zostanie obsadzony drzewami, stanowić będzie osłonę dziwiękową

W zakresie ochrony gleb i wód:

• wykonywanie wykopów ziemnych ze szczególną ostrożnością, a roboty ziemne ograniczały będą się do bezwzględnego minimum, aby uniemożliwić penetrację zanieczyszczonych wód opadowych do warstwy wodonośnej,

• magazynowanie substratów w sposób gwarantujący wychwycenie ewentualnych wycieków oraz przekazywanie odpadów firmom posiadającym wymagane pozwolenie lub zezwolenie, wydane przez właściwy organ ochrony środowiska;

• magazynowanie pofermentu z biogazowni i kiszonek w szczelnych lagunach, wykonanych w technologii zabezpieczającej zbiorniki przed przeciekami i nieszczelnością materiału konstrukcyjnego;

• pod zbiornikami wyłożona zostanie podwójna geomembrana wraz z czujnikiem wycieków;

• plac manewrowy wyposażony zostanie w sieć kanalizacyjną przechwytującą ewentualne odcieki i umożliwiający skierowanie ich do separatora;

• niezbędny do wykorzystania podczas realizacji inwestycji sprzęt będzie sprawny pod względem technicznym,

• materiały użyte zastosowane podczas budowy zostaną zabezpieczone przed ewentualnym niekontrolowanym zanieczyszczeniem wód podziemnych (magazynowanie materiałów tak, aby były zabezpieczone przed działaniem warunków atmosferycznych na izolowanych podłożach),

• natychmiastowe usuwanie ewentualnych wycieków (smaru, olejów, paliwa) poprzez wykorzystanie odpowiednich sorbentów,

• przekazywanie zanieczyszczonej gleby uprawnionym podmiotom do unieszkodliwiania,

• utrzymanie czystości na placu budowy oraz placach postojowych maszyn budowlanych oraz środków transportu,

• utrzymanie placu budowy bez małych zastoisk wody,

• magazynowanie odpadów w miejscach o szczelnej powierzchni o ograniczonym dostępie osób postronnych,

- przekazywanie zgromadzonych odpadów uprawnionym podmiotom do odzysku lub

unieszkodliwiania.

6. Ustosunkowanie się do uwag Burmistrza Cedyni i Burmistrza Chojny dotyczących

realizacji inwestycji.

1. do pisma Burmistrza Gminy Cedynia, znak: INF.6220.3.2014.AP z dn. 20 listopada 2014 r.

W odniesieniu do pkt. I. autorka pisma cytuje wybrany fragment z rozdziału 6.5. ze str. 143 raportu odnoszący się do emisji odorów bezpośrednio w miejscu lokalizacji lagun, podczas procesu fermentacji, magazynowania, składowania i transportu. Nie wnosi uwag do sposobu zabezpieczeń przed emisją odorantów a tylko eksponuje źródło odorantów w postaci nawożenia. Rozdział ten nie jest poświęcony nawożeniu.

W odniesieniu do pkt. II. kwestionowane warianty lokalizacji ze str. 144 raportu są całkowicie nie zasadne. Stwierdzenie na końcu punktu: zapis, że nawóz rozmieszczony będzie na powierzchni ziemi na wolnym powietrzu świadczy o celowym wprowadzaniu w błąd adresatów pisma tj. Burmistrza Morynia oraz organów i instytucji którym przesłano pismo do wiadomości oraz opinię publiczną, co w konsekwencji nastawia negatywnie społeczność lokalną do projektowanej inwestycji. Dla sprostowania powyższego wskazuje się iż nawóz płynny wprowadzany będzie nie na powierzchnię ziemi i nie na wolnym powietrzu lecz aplikatorem pod powierzchnię ziemi do głębokości 20 cm.

W odniesieniu do pkt. III. kwestionowane jest zmniejszenie emisji odorowej pofermentu o 85-97% nie określając z jakiego poziomu. Oczywistym jest, że zmniejszenie odnosi się do wielkości 100%. Ponadto zarzuca się, że nie opisano na czym polega rozprowadzanie nawozu za pomocą specjalnych aplikatorów, że luźna pokrywa glebowa jest nieszczelna. Jednocześnie w dalszych wywodach zacytowano sposób funkcjonowania aplikatorów, co zaprzecza jedno drugiemu.

W odniesieniu do pkt.IV. kwestionuje się brak unormowań prawnych dla emisji odorów oraz że więcej uwagi w raporcie poświęcono emisjom hałasu i zanieczyszczeń powietrza. Wyjaśnić należy, że inwestor i autorzy raportu nie mają wpływu na brak przepisów prawnych dotyczących uciążliwości odorowych, określenia granic tej emisji i sposobów ustalania. Wszystkie emisje do atmosfery łącznie z odorowymi nie są akceptowane przez mieszkańców dlatego przyjęto takie rozwiązania technologiczne magazynowania, procesu fermentacji w lagunach i sposobu nawożenia, które zapewniają ograniczenie emisji do minimum.

W odniesieniu do pkt. V. również kwestionującego sprawy odorowe i występujące na tym tle konflikty społeczne. W raporcie wyraźnie określono sposób i tryb postępowania organu wydającego decyzję środowiskową umożliwiając udział w nim społeczeństwa.

Ograniczenie emisji i złagodzenie konfliktów społecznych powinno wynikać z tego, że w przypadku planowanych lagun surowcami będą kiszonka roślin (kukurydzy i buraków) oraz poferment z biogazowni wytwarzany na bazie w/w kiszonek.

Masa pofermentacyjna będzie magazynowana w szczelnej lagunie aż do czasu gdy ustaną procesy fermentacyjne. Dopiero po tym okresie masa zostanie zagospodarowana jako nawóz.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami rozprowadzanie tego typu nawozu może odbywać się w odległości nie mniejszej niż 100 m od osiedli ludzkich. Odległości te muszą być zachowane. Stosowanie nawozów w postaci pofermentu jako środków wspomagających uprawę roślin jest dopuszczone po przeprowadzeniu badań, sporządzenia planu nawożenia zaopiniowanego przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą, dokumenty te zostaną dostarczane każdorazowo do burmistrzów poszczególnych gmin na terenie których planuje się nawożenie.

W końcowej sentencji pisma wymaga się oświadczenia inwestora poparte dowodami dotyczącego nawożenia nawozami płynnymi wytwarzanymi z kiszonek kukurydzy i buraków oraz pofermentu z biogazowi w zbiorniku typu „Laguna”. Żądania te są bezzasadne ze względu na to, że inwestor dopiero zamierza uzyskać decyzję o warunkach zabudowy a w dalszym etapie wybudować zbiorniki typu laguna i w tej sprawie toczy się przedmiotowe postępowanie administracyjne.

2. do pisma Burmistrza Gminy Chojna, znak: BPI.6220.7.2014 z dn. 4 grudnia 2014 r.

W odniesieniu do pkt. 1.1. zarzuca się błędne odległości pomiędzy istniejącą zabudową mieszkaniową , a planowanymi gruntami rolnymi do nawożenia, cytując tabelę nr 3, str. 35. Stwierdzenie to nie polega na prawdzie ponieważ tabela nr 3 raportu określa zestawienie działek i powierzchnię gruntów rolnych przeznaczonych do nawożenia a nie odległości działek od zabudowy mieszkaniowej. Na stronie nr 34 raportu określono jasno zasady stosowana nawozów w tym odległości od budynków mieszkalnych, które wynoszą minimum 100 m. Cytat z raportu „Wprowadzanie nawozów odbywać się będzie wyłącznie w okresie wiosennym i jesiennym przed siewami zbóż. Zgodnie z ustawą o nawozach i nawożeniu zakazuje się stosowania nawozów:

- w pasie gruntu 50 m od brzegów jezior i rzek,

- na gruntach o dużej przepuszczalności, jeśli poziom wód występuje płycej niż 1,5 m,

- na gruntach o spadku powyżej 10%,

- w odległości mniejszej niż 100 m od ujęcia wody i budynków mieszkalnych,

- w uprawie owoców i warzyw,

- na trwałych użytkach zielonych.

Gospodarstwo posiada odpowiedni areał gruntów rolnych, odpowiadający wymaganym normą nawożenia. Rozprowadzanie nawozu zlokalizowane jest na terenie trzech gmin: Chojna, Cedynia i Moryń, obejmuje wydzielone grunty orne części 59 działek geodezyjnych o łącznej powierzchni 1541,66 ha.”

Odległości określone powyżej zostaną uwzględnione przez inwestora przy opracowaniu planu nawożenia dla poszczególnych działek, jest to wymóg ustawowy.

W odniesieniu do pkt. 1.2. dotyczącego również odległości terenów zabudowanych od nawożonych gruntów rolnych, cytowany jest rozdział 3. pkt.3.2. str. 15 dotyczący lokalizacji budowy inwestycji od najbliższych budynków mieszkalnych. Zbiorniki - laguny projektuje się w odległości 1,1 km od budynków mieszkalnych wsi Łaziszcze. Uważamy, że taka odległość od inwestycji nie narazi mieszkańców gminy Chojna na obniżenie komfortu ich życia.

W odniesieniu do pkt. 2. wskazującego, że tereny planowane pod nawożenie nie stanowią samych gruntów rolnych, obecne są oczka wodne, rowy, zlewnie rzeki Kalicy i Rurzycy oraz tereny chronione Wzgórza Krzymowskie PLH320054. W odniesieniu do powyższego cytuje się fragment raportu ze str. 34 „Powierzchnia przeznaczona do nawożenia nie obejmuje części działek na których występują nieużytki, wody, lasy, zadrzewienia, łąki i pastwiska oraz pasów gruntu 50 m od brzegów jezior i rzeki oraz grunty o spadku powyżej 10%. „

Wskazany obszar Wzgórza Krzymowskie znajduje się na terenach leśnych oddalony kilka kilometrów od nawożonych pól. Tereny te z zachowaniem odległości określonymi powyżej zostaną uwzględnione przez inwestora przy opracowaniu planu nawożenia dla poszczególnych działek.

W dalszej części pisma Gminy Chojna omawiany jest przypadek zanieczyszczenia wód jeziora Górka dotyczącym np. przejrzystości wody w jeziorze oraz aktualność danych fizyko-chemicznych wód jeziora. W wyjaśnieniu informuje się, że do raportu str. 48 wykorzystano możliwe dostępne wyniki badań wody (z 2008 r.), innych badań wód jeziora żadna instytucja nie prowadziła. W odniesieniu do zgłoszenia zanieczyszczeń wód jeziora na podstawie dostępnych dokumentów wynika, że zanieczyszczenie wód zgłoszono pismem z dnia 17 czerwca 2013 r. do WIOŚ Szczecin, cyt. pisma: „Komenda Powiatowa Społecznej Straży Rybackiej w Gryfinie zawiadamia o stwierdzeniu w dniu 10 czerwca 2013 r. faktu zanieczyszczania ściekami wód Jeziora Górka (dz. nr 490/2). Ścieki poprzez system studzienek i rurociągu zlokalizowanego w ciągu od miejscowości Łaziszcze odprowadzane są przez studzienkę (na działce nr 490/1) na teren zadrzewiewienia olsowego i dalej do jeziora Górka(…)”. Z uzyskanych informacji toczącego się postępowania wynika, że ścieki do jeziora odprowadzane były z osadnika ścieków wsi Łaziszcze obsługiwanego przez przedsiębiorstwo PUK podległe Gminie Chojna. Nie chodziło tu o przeźroczystość wody lecz o zrzut surowych i cuchnących ścieków do jeziora. Z ramienia Urzędu Gminy Chojna w postępowaniu uczestniczyła p. Jolanta Wiśniewska.

W dalszej części pisma jego autorka wskazuje na obawy, cyt. „że nieprawidłowe gospodarowanie nawozami naturalnymi-gnojówką i gnojowicą - znacząco przyczyni się do ubożenia zasobów wodnych i pogorszenia ich jakości, a także wpłynie na rozwój procesów erozji wodnej i wietrznej gleb ”. Odnosząc się do powyższego zapisu należy stwierdzić, że zacytowano tutaj fragment z jakiegoś innego pisma dotyczącego innej inwestycji gdzie wytwarza się gnojowicę i gnojówkę oraz rozprowadza po powierzchni ziemi, prawdopodobnie chodzi o fermę trzody chlewnej Bara w gminie Chojna a nie o laguny w Łaziszczach.

W piśmie poruszona jest ponadto sprawa cyt.„udostępnienia dla Gminy Chojna kopii planów nawożenia inwestora oraz poszczególnych nabywców nawozów”. Na cytowanej str. 37 ani żadnej innej raportu nie zawarto zapisu o „zbyciu nawozu dla okolicznych rolników”.

Stosowanie nawozów w postaci pofermentu jako środków wspomagających uprawę roślin jest dopuszczone po przeprowadzeniu badań, sporządzenia planu nawożenia zaopiniowanego przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą, dokumenty te zostaną dostarczane każdorazowo do burmistrzów poszczególnych gmin na terenie których planuje się nawożenie, w tym również do Burmistrza Gminy Chojna. Jest to wymóg art. 18 ust. 6 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. z 2007 r., nr 147, poz.1033 z późn. zm.).

Poruszona w piśmie analiza konfliktów społecznych i kominków odgazowujących została opisana powyżej na stronie nr 2.

2